Praatplaten

Als woorden tekortschieten, zijn er praatplaten
Waar woorden ontoereikend zijn, kunnen beelden helpen. Dat is het idee van het inzetten van ‘praatplaten’ bij rouwverwerking of om uit te leggen wat nabestaanden te wachten staat.

"Mam, liggen dode mensen altijd in een kist? En waarom lopen er allemaal mannen in grijze pakken? Toen jouw oma was doodgegaan, droeg oom Gijs de kist.” Op de tafel ligt een aquarel van een begraafplaats. Daarop is te zien hoe zes grijs geklede dragers een kist in een graf laten zakken, terwijl een groepje volwassenen en kinderen toekijkt. Femke van Midden en haar zoon (5) zitten aan de tafel en bekijken de plaat. Van Midden is uitvaartverzorger en beeldend therapeut. Zij schilderde de begrafenis. Met zijn vragen en opmerkingen demonstreert zoonlief ongevraagd de meerwaarde van praatplaten bij een overlijden.
"Als beeldend therapeut werk ik met kinderen die problemen hebben waaraan ze moeilijk woorden kunnen geven”, vertelt Van Midden. "Bijvoorbeeld bij moeilijke gezinssituaties, ziekte of bij een overlijden. Vaak laat ik ze zelf tekenen en praten we daarna over hun tekening. Soms gebruik ik bestaande afbeeldingen.”

Kinderen
Toen Van Midden in 2012 de opleiding tot uitvaartverzorger afrondde, was haar eindwerkstuk het boek ‘Mama had een baby in haar buik’, waarin ze heel beeldend laat zien hoe het is om afscheid te nemen van een babybroertje of -zusje. Tijdens haar werk als uitvaartverzorger specialiseerde ze zich steeds verder in rouwverwerking bij kinderen, wat uiteindelijk ook tot het uitgeven van het boek leidde.
Toch zijn boekjes voor kinderen niet altijd ideaal. Toen rouwdeskundige Maria de Greef materiaal zocht om medewerkers van een grote stichting van peuterspeelzalen te trainen, liep ze tegen het probleem aan dat peuters vaak niet talig genoeg zijn om boekjes te begrijpen. Ze benaderde Van Midden, die gedetailleerde praatplaten voor haar maakte. "Op de peuterspeelzalen werken ze er nog steeds mee”, vertelt De Greef. Dat de afgebeelde personen verschillende emoties vertonen, vindt ze erg sterk.
De platen kunnen worden ingezet door te benoemen wat er is afgebeeld en vervolgens vragen te stellen als ‘wat zou dat kind nu denken?’, emoties te bespreken en uiteindelijk te vragen wat het kind met wie je de plaat bekijkt zelf voelt.
Van Middens praatplaten kwamen onlangs op de markt. De reacties variëren van opmerkingen die kinderen maakten na het zien van de platen tot de suggestie om de platen voor dementerenden of andere groepen in te zetten. "Natuurlijk kan iedereen de platen gebruiken”, zegt Van Midden. "Daar waar taal niet toereikend is, kan beeld geweldig helpen.”  

(Gepubliceerd in Vakblad Uitvaart)