achtergrond Onderzoek covid

Het belang van onderzoek naar covid tegenover privacy
Naar aanleiding van de motie van Pieter Omzigt start een vervolgonderzoek naar de sterftecijfers van 2021. Dat onderzoek lijkt te stagneren door problemen op het gebied van privacywetgeving. De resultaten van een dergelijk onderzoek zijn van belang voor de aanpak van covid in de toekomst.    

Dat met de komst van corona de sterftecijfers omliepen, ligt voor de hand. In het voorjaar van 2020 overleden er meer mensen dan in het voorjaar gebruikelijk is. Het aantal was precies gelijk aan het aantal coronaslachtoffers. Eind 2020, begin 2021 deed zich een volgende sterftepiek voor. Maar tijdens die tweede piek was de oversterfte juist lager dan het aantal mensen dat overleed aan corona. En bij de derde piek, eind 2021, was het andersom: er stierven 3400 meer mensen extra dan het aantal dat overleed aan corona.

Vervolgonderzoek is belangrijk
Voor kamerlid Pieter Omzigt waren deze cijfers reden om een motie in te dienen. Daarin vraagt hij om een academisch onderzoek naar de oorzaken van oversterfte tot en met november 2021. Louise Gunning, voorzitter van de commissie die het vervolgonderzoek begeleidt, legt uit waarom het belangrijk is om deze inzichten boven tafel te krijgen. "We kennen covid nog niet zo lang. Wat we bijvoorbeeld willen weten, is of iemand die de ziekte heeft gehad gemakkelijker overlijdt door een bepaalde oorzaak. Zo lijkt de kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten door covid iets groter te worden.” Maar het gaat niet alleen om de gevolgen van de ziekte.
"Ook de gevolgen van de maatregelen die zijn genomen, zijn interessant. Waren die maatregelen goed of kan het een volgende keer beter anders? Voor het maken van politieke keuzes moet duidelijk zijn wat vermijdbaar is en wat daar dan tegenover staat.”

Oplossing zoeken
Het vervolgonderzoek dreigt te stagneren door problemen die te maken hebben met privacy. Gevaccineerden hebben alleen aan RIVM en GGD toestemming gegeven hun vaccinatiegegevens te gebruiken, wat het koppelen van die gegevens aan andere data uitsluit. Daardoor is onafhankelijk onderzoek van die cijfers op dit moment onmogelijk.
Dat leidt nu nog niet tot problemen. "De Tweede Kamer moet een oplossing zoeken om het onderzoek mogelijk te maken. Wellicht door een derde instituut in te schakelen, tussen het RIVM en de onderzoekers, of door het mogelijk te maken de regels minder stringent toe te passen”, legt Gunning uit. "Op dit moment komen verschillende onderzoekvoorstellen binnen en beoordelen we welke daarvan voor subsidies in aanmerking komen. Daarna kan gestart worden met de onderzoeken die uitgevoerd kunnen worden zonder de data die nog niet beschikbaar gesteld kunnen worden. De cijfers waar we nu niet aan kunnen komen, worden als laatste gebruikt. Tegen die tijd is er ongetwijfeld een oplossing gevonden.” Ze verwacht dat de resultaten over een jaar bekend gemaakt kunnen worden.

Keuzes in de toekomst
Daarna kunnen er beslissingen worden genomen over een aantal zaken. "Naarmate we meer weten, kunnen we beter keuzes maken”, zegt Gunning.  "Zoals: welk deel van de ic-capaciteit moet benut worden voor covid om voldoende over te houden voor acute zorg? Welke klachten kunnen huisartsen zelf behandelen? In hoeverre accepteren we oversterfte en wat zouden we beter anders kunnen aanpakken in de toekomst?”       

[Gepubliceerd in Vakblad Uitvaart]